Herstelverhaal: Odette

Mijn weg van herstel, de schaamte voorbij

Ik ben begin 30 en heb een leuke onderzoeksbaan. Alleen… na 2 jaar hard werken lukt het mij niet de gevraagde onderzoeksresultaten te leveren. De stress neemt toe, mijn schaamte ook. Ik kan toch niet aan vertellen dat ik 2 jaar lang geweldig aan niets heb gewerkt? Ik word er moe van. Het werk wordt mij teveel en ik meld mij ziek. Hèhè… even een paar weken rust.

En toen, rolde ik door naar een diepe depressie, al had ik dat zelf nog niet door.

Ik zit niet lekker in mijn vel, voel mij somber en het lukt mij niet mij er overheen te zetten. Slappeling!! Ik snap er niets van. Waarom? Ik heb geen trauma’s. Het was thuis best gezellig met mijn vader, moeder, broer en tweelingzus. Thuis op de bank, geen energie meer. Ik kan ook niet meer genieten. Leegte. Hoe kom ik de volgende 10 minuten door, laat staan een dag, en nog één… Opstaan is een kwelling. Ik wil niet meer verder zo. Ik denk aan de dood. Doodgaan is rust. Ik maak lijstjes aan wie ik welke spullen wil nalaten. Ook zoek ik op internet. Ik wil geen fysieke pijn, dus eigenlijk zijn alleen pillen een optie. Maar wat als ik weer wakker word? En de pijn die ik mijn familie aan doe? Ik besluit het mijn familie niet aan te doen.

Mijn depressie werd mede door de antidepressiva dragelijker. Onder invloed van die antidepressiva kwam het tijdstip op de dag, waarop ik mij wat prettiger ging voelen, steeds eerder.

Ik wil dit nóóit meer meemaken, daarom wil ik mijn depressie begrijpen, uit angst voor terugval. Als ik weet hoe mijn depressie zich opbouwt, dan heb ik ook handvatten om het te voorkómen.

Ik kom terecht bij een psychotherapeute. Zij vraagt aan mij “Wat voel je?” en ik antwoord “wat bedoel je?“. Ik weet het antwoord werkelijk niet. We oefenen met de bodyscanoefening, waar ik in mijn lichaam spanning voel en welke emotie ik daarbij voel.

Verdriet heb ik trouwens wel altijd goed kunnen voelen. En dat dan weer te veel!! Ik leer van de therapeute dat ik wel verdriet mag hebben, maar het niet moet zijn. Ik ben meer dan mijn verdriet.

Dan vraagt een goede vriendin aan mij “wie is Odette?”. Ik zeg “ja maar, je ziet toch wie ik ben? Je maakt mij toch mee?”. Ik begrijp het niet! Dan legt ze uit: “Odette, ik zie nooit wat er door je heen gaat. En je vertelt er ook niet over”.

En toen begreep ik het.

Ik moet eerst zelf beter leren voelen wat er in mij omgaat om het te kunnen delen. Ook wil ik mijzelf beter leren uiten, om te voorkomen dat ik weer in een depressie zou kunnen schieten. Want dat wil ik nooit meer mee maken!!

Ik deed diverse trainingen, waaronder emotioneel lichaamswerk. Eén van de groepsoefeningen was het uiten van je emoties met een bepaalde intensiteit. De muziek hard aan, zodat je niet schrok van de anderen of van jezelf. Daar gingen we…

Blijheid met de volumeknop op 4… Walging op 6. Ehhh…. Walging…. Hoe doeje dat? Ik kijk om mij heen en zie iemand kokhalsen. Dat lijkt me wel wat, dus probeer ik dat ook. Mmmm…. Ja… dat past wel bij mijn gevoel van walging!! En zo leer ik uiten van het afkijken hoe anderen dat doen. Boosheid op 8….. ehhh… boosheid?

En zo waar… mijn relatie ging uit… ik huilde, was boos, schreeuwde het uit, deelde met mijn vrienden, voelde rouw, maar kreeg geen depressieve klachten!!

Ik had toen nog de hoop dat de oorzaak van mijn depressie lag in het niet uiten van mijn gevoel. In de opeenstapeling en het overlopen van onverwerkte emoties.

Ook vertelde een Belgische professor op een lezing over depressie dat mensen niet depressief worden van te veel negatieve gebeurtenissen, maar van te weinig positieve gebeurtenissen. Ik moet mijn wereld breed houden en voldoende positieve vooruitzichten creëren.

Daar kan ik mij iets bij voorstellen. Gaat het mis in mijn werk dan heb ik altijd nog goeie vrienden die mij waarderen, een leuke relatie of leuke hobby’s. Het maakt mij minder kwetsbaar als het op één vlak tegen zit.

Uit ervaring weet ik dat ik ook moet oppassen bij een opeenvolging van negatieve gebeurtenissen. Dat leidt er bij mij toe dat ik mijn gevoel afsluit waardoor gebeurtenissen niet meer kunnen binnenkomen. “Ach, dat kan er ook nog wel bij”, denk ik dan. Nu begrijp ik dat ik met het afsluiten van mijn gevoel, ook het voelen van mijn behoeftes en verlangens afsluit. Ik sluit dus af wat het leven voor mij zinvol maakt. Een gevaarlijk patroon als je kwetsbaar bent voor depressieve klachten.

Een therapeute vertelde mij dat ik een ontwijkende en conflictmijdende persoonlijkheid heb. Dat herken ik wel. Op de lagere school werd veel ruzie gemaakt. Dat was ik thuis niet gewend. Ik was bang voor klappen. Ergens toen, heb ik onbewust besloten dat het veiliger was om niet op te vallen, mijn gevoel niet te tonen, mezelf niet te laten zien. Ik werd een kind dat mensen niet aankeek om maar geen aanleiding te geven. Een struisvogel, mijn kop in het zand. Ik was er niet. Sloot onbewust mijn gevoel en mijn zintuigen af… niet om mij heen kijken, niets horen, aandacht bij mijzelf houden…

Nog steeds ben ik aan het oefenen om mijn zintuigen weer te openen en om te delen wat er in mij omgaat. Maar als ik moe ben, verval ik al snel in oude patronen. Zo ook bij Albert Heijn. Ik neem niets waar van wat er om mij heen gebeurt, zie alleen mijn boodschappen en het pad dat ik loop.

Hoewel ik een depressie nóóit meer wil meemaken heeft mijn depressie mij ook wat opgeleverd. Ik heb weer leren voelen!! Ik sta niet langer langs de zijlijn van het leven. Ik kan mij ook heel gelukkig voelen. Zomaar. Dat gevoel kende ik vroeger niet! De depressie heeft mijn gevoel verdiept. Zo kan ik nu intens genieten van kleine dingen!!

Het laatste puzzelstukje, de bron van mijn depressies, ontdek ik tijdens het schrijven van dit verhaal op mijn 49ste in november 2010. Ik doe mee aan een training “herstel verhalen schrijven en presenteren”. Tot mijn verbazing komt een traumatische ervaring uit mijn jeugd omhoog borrelen. Ik wist dat ook wel, alleen de associaties daarmee waren op de één of andere manier verdwenen. Het schrijven leidt tot een ordening in de wirwar van gebeurtenissen in mijn leven. Door het schrijven komen de gebeurtenissen die er toe doen boven drijven.

Ik ben 8 jaar. Mijn moeder kijkt heel ernstig. Ze wil iets met mij bespreken en we gaan een stukje wandelen. Ze vertelt dat ik heb iets gedaan wat niet mag. Gelukkig weet de politie het niet, want je kunt daarvoor in de gevangenis terecht komen. Ik heb iets verschrikkelijks gedaan. Ik hoor eigenlijk in de gevangenis. Ik schaam mij kapot. Ik wil het liefst van de aardbodem verdwijnen. En stel dat mijn ouders het aan anderen vertellen? Mijn schaamte wordt nog groter. Als ik ’s ochtends opsta is het er weer. Ben ik op school, dan opeens komt het weer in gedachten. Ik kan deze schaamte niet verdragen. Ik ben het leven niet waard. Ik wil dood…

Deze angstige reactie van een liefhebbende bezorgde moeder bleek mijn traumatische ervaring! Hier verloor ik als kind mijn eigenwaarde. Mijn bestaansrecht. Hier ontstond de eerste heftige verbinding tussen mijn schaamte en het liever dood gaan, dan er mee geconfronteerd te worden. Hier ontstond mijn kinderlijke kwetsbaarheid voor toekomstige situaties waarin ik faal en mij ontzettend schaam… met als overlevingsstrategie de confrontatie uit de weg gaan door mezelf en de situatie te verbergen. Bij dreigende ontdekking zonder uitweg heeft mijn lichaam een uitweg gevonden… door in de schijnveiligheid van een depressie te verdwijnen.

Antidepressiva, beweging, zonlicht, rust, gezond eten, mijn wereld breed houden, negatieve gedachten omzetten in positieve gedachten, het zijn in mijn ogen slechts middelen die depressieve klachten verminderen, doordat mijn weerbaarheid toeneemt. Niet onbelangrijk, maar ook niet meer dan dat.

De werkelijke bron van mijn depressie ligt in het niet kunnen omgaan met schaamte. Dit is de boodschap in mijn depressie. In nieuwe gebeurtenissen die het zelfde gevoel oproepen als mijn oude traumatische ervaring ligt mijn kwetsbaarheid voor het ontwikkelen van een depressie. Nieuwe gebeurtenissen die raken aan mijn oude pijn roepen mijn oude overlevingsgedrag op. Dit is de betekenis van mijn depressie binnen mijn levensverhaal.

Mijn werkelijke handvat om depressie te voorkomen ligt in het opengooien van de situatie en
het aangaan van de confrontatie. En reken maar dat er veel moed voor nodig is, om de achterliggende doodsnood – of is het levensnood – te overwinnen.

Maar waarom voel ik me niet blij? Waarom voelt het inzicht niet als een zwaar bevochten zoete overwinning op depressie? Ik voel me verdrietig om het kleine meisje dat niets kwaads in de zin had. Dat kleine meisje heeft zichzelf nog niet kunnen vergeven. Door via mijn ervaringskennis iets terug te geven aan de wereld wordt de schuld van een klein meisje alsnog ingelost. Zo voelt het.

Mijn herstel is een bewustwordingsproces, dat mij een keuze geeft. Blijf ik het kleine bange meisje dat zich verbergt of ga ik de confrontatie met mijn schaamte aan? Door de angst heen? De schaamte voorbij? Om te ervaren dat mijn wereld helemaal niet vergaat.

En ook, het kleine meisje vertellen en laten voelen dat ze goed is zoals ze is en best fouten mag maken. Haar vragen of ze zichzelf kan vergeven, omdat er geen schuld is! Ik ga er voor, want een depressie wil ik nooit meer meemaken!

Odette van der Heijden (26-04-2012)